Με μεγάλη χαρά και υπερηφάνεια βρίσκομαι μαζί σας με αφορμή την 50ή επέτειο των δραστηριοτήτων του IESE στη Μαδρίτη, και είναι πηγή βαθιάς χαράς να βλέπω την ανάπτυξη μιας εκπαιδευτικής πρωτοβουλίας που έχει βοηθήσει πολλούς ανθρώπους να αναπτυχθούν επαγγελματικά και να ανακαλύψουν το βαθύ (ανθρώπινο, κοινωνικό και χριστιανικό) νόημα της εργασίας, ένα θέμα αγαπητό στην καρδιά του Αγίου Ιωσηφίου.
Έχετε χτίσει μια από τις πιο διάσημες σχολές διοίκησης επιχειρήσεων στον κόσμο, οπότε, κρίνοντας από τα εξωτερικά αποτελέσματα, έχετε κάνει καλή δουλειά. Θα ήθελα να σας ενθαρρύνω, παράλληλα με τις εξωτερικές σας επιτυχίες, οι οποίες υποστηρίζονται από τις πιο σχετικές κατατάξεις των σχολών διοίκησης επιχειρήσεων, να στοχεύσετε με τόλμη και σε άλλες εσωτερικές επιτυχίες που είναι ακόμη πιο πολύτιμες για τον καθένα από εσάς από την οπτική γωνία του Θεού. Αυτές οι εσωτερικές επιτυχίες, οι οποίες είναι συμβατές με τις επιτυχίες και τις αποτυχίες από επιχειρηματική άποψη, είναι ο καρπός μιας καλής δουλειάς που γίνεται από αγάπη.
Για αυτές τις εσωτερικές επιτυχίες δεν έχει σημασία μόνο τι κάνουμε και με ποια αποτελέσματα, αλλά και πώς δουλεύουμε και γιατί. Μέσα από αυτές τις εσωτερικές επιτυχίες ο αντίκτυπος αυτού του σχολείου θα φτάσει ακόμη πιο μακριά.
Όπως είπε ο Άγιος Ζωζεμαρίας, "Η εργασία, κάθε εργασία, είναι μάρτυρας της αξιοπρέπειας του ανθρώπου, της κυριαρχίας του πάνω στη δημιουργία. Είναι μια ευκαιρία για την ανάπτυξη της προσωπικότητας του ανθρώπου. Είναι δεσμός ένωσης με άλλα όντα, πηγή πόρων για τη στήριξη της οικογένειάς του, μέσο συμβολής στη βελτίωση της κοινωνίας στην οποία ζει και στην πρόοδο όλης της ανθρωπότητας" (Άγιος Ζωζεμαρίας, Ο Χριστός περνάει, αρ. 47).
Ο Άγιος Ζωσιμάρια μιλάει εδώ για το γιατί της εργασίας γενικά. Για εσάς, ο λόγος της εργασίας σας αντικατοπτρίζεται στην αποστολή του IESE: Αναπτύσσετε ηγέτες που φιλοδοξούν να έχουν βαθύ, θετικό και διαρκή αντίκτυπο στους ανθρώπους, τις επιχειρήσεις και την κοινωνία μέσω της επαγγελματικής αριστείας, της ακεραιότητας και του πνεύματος της υπηρεσίας.
Πραγματικά, αν εκπληρώσετε καλά αυτόν τον εμπνευσμένο σκοπό, θα φτάσετε στην καρδιά της κοινωνίας. Θα βελτιώσετε τον κόσμο εκ των έσω. Γιατί ο ευγενής σκοπός που επιδιώκετε μπορεί να βιωθεί σε όλες τις δραστηριότητές σας, όχι μόνο σε εκείνες με την υψηλότερη στρατηγική αξία που αναλαμβάνετε στο IESE από την ανώτατη διοίκηση. Όλες οι εργασίες μπορούν να έχουν μεγάλη αξία εκ των έσω.
Ήδη στην ίδια φυσική τάξη, "η αξιοπρέπεια της εργασίας δεν εξαρτάται τόσο από το τι γίνεται όσο από το πρόσωπο που το κάνει, το οποίο, στην περίπτωση του ανθρώπου, είναι ένα πνευματικό, νοήμον και ελεύθερο ον" (Άγιος Ιωάννης Παύλος Β', Λόγος, 3-VII-1986, αρ. 3).
Η φυσική αξιοπρέπεια της εργασίας, λοιπόν, έχει τις ρίζες της στην πνευματική αξιοπρέπεια του ανθρώπινου προσώπου και θα είναι μεγαλύτερη ή μικρότερη ανάλογα με τη μεγαλύτερη ή μικρότερη ποιότητα ή καλοσύνη που έχει η εργασία ως πνευματική πράξη. Τώρα, αυτή η ποιότητα ή η καλοσύνη εξαρτάται ουσιαστικά από την ελευθερία: από την αγάπη - όχι ως πάθος ή συναίσθημα - αλλά ως dilectio ή εκλεκτική αγάπη του τέλους, ως πράξη που αρμόζει στην ελευθερία (για την υπαρξιακή επιλογή του τελικού σκοπού, ως πράξη ελευθερίας, βλ. C. Fabro, Riflessioni sulla liberta, Maggioli, Rimini 1983, σ. 43-51- 57-85).
Όπως σας δίδαξε ο Juan Antonio Pérez López, το θέμα είναι να καλλιεργήσουμε σε εμάς και στους ανθρώπους που διοικούμε τα υπερβατικά κίνητρα: το ενδιαφέρον για την καλή εξυπηρέτηση των πελατών, την ανθρώπινη σχέση με τους ανθρώπους, τη δέσμευση στον σκοπό της εταιρείας. Αυτό είναι σε μεγάλο βαθμό αυτό που μας ωθεί να εξυπηρετούμε περισσότερο και καλύτερα. Και αυτό μπορεί να γίνει ενώ παράλληλα επιτυγχάνονται τα στρατηγικά αποτελέσματα που χρειάζονται οι εταιρείες και ενώ αναπτύσσονται οι σωστοί άνθρωποι με τις σωστές ικανότητες.
Και παρόλο που μπορεί να φαίνεται υπερβολικό, ο Άγιος Ζοζεμαρία είπε: "Δεν πρέπει να ξεχνάμε, λοιπόν, ότι η αξιοπρέπεια της εργασίας βασίζεται στην Αγάπη. Το μεγάλο προνόμιο του ανθρώπου είναι να μπορεί να αγαπά, υπερβαίνοντας έτσι το εφήμερο και το παροδικό. Μπορεί να αγαπήσει άλλα πλάσματα, δηλαδή ένα εσύ και ένα εγώ γεμάτο νόημα. Και μπορεί να αγαπήσει τον Θεό, ο οποίος μας ανοίγει τις πύλες του ουρανού, ο οποίος μας κάνει μέλη της οικογένειάς του, ο οποίος μας εξουσιοδοτεί να του μιλάμε και πρόσωπο με πρόσωπο, πρόσωπο με πρόσωπο".
Με άλλα λόγια, είμαστε φτιαγμένοι για την Αγάπη και η εργασία είναι μια από τις πλατφόρμες πάνω στις οποίες η Αγάπη μπορεί να αναπτυχθεί μέσα μας και στην κοινωνία. Αυτό είναι ένα μεγάλο μέρος της κλήσης του Χριστιανού στον κόσμο, στην κοινωνία.
"Γι' αυτό ο άνθρωπος δεν πρέπει να περιορίζεται στο να φτιάχνει πράγματα, να κατασκευάζει αντικείμενα. Η εργασία γεννιέται από την αγάπη, εκδηλώνει την αγάπη, διατάσσεται από την αγάπη" (Αγιος Ζωζεμαρία, Ο Χριστός περνάει, αρ. 48).
Πρόσφατα συνάντησα μια εμπνευσμένη ιστορία που εμφανίστηκε πριν από πολλά χρόνια στο περιοδικό Forbes και η οποία απεικονίζει αυτή την ανθρώπινη σύνδεση, αυτή την αγάπη που εκδηλώνεται μέσω της εργασίας. Γράφτηκε από μια νοσοκόμα στα επείγοντα περιστατικά ενός αμερικανικού νοσοκομείου, η οποία έγινε μάρτυρας μιας εκπληκτικής πράξης ηγεσίας:
"Ήταν περίπου 10:30μμ. Το δωμάτιο ήταν χάλια. Τελείωνα τη δουλειά μου στο διάγραμμα πριν πάω σπίτι. Ο γιατρός με τον οποίο αγαπούσα να συνεργάζομαι εκπαίδευε έναν νέο γιατρό, ο οποίος είχε κάνει μια πολύ αξιοσέβαστη και ικανή δουλειά, λέγοντάς του τι είχε κάνει καλά και τι θα μπορούσε να είχε κάνει διαφορετικά. Τότε έβαλε το χέρι του στον ώμο του νεαρού γιατρού και είπε: "Όταν τελείωσες, είδες τη νεαρή καθαρίστρια που ήρθε να καθαρίσει το δωμάτιο;" Ο νεαρός τον κοίταξε με κενό βλέμμα. Ο μεγαλύτερος γιατρός είπε: "Το όνομά του είναι Κάρλος. Είναι εδώ τρία χρόνια. Κάνει καταπληκτική δουλειά. Όταν έρχεται, καθαρίζει το δωμάτιο τόσο γρήγορα που εσείς και εγώ μπορούμε να δούμε γρήγορα τους επόμενους ασθενείς μας. Τη γυναίκα του τη λένε Μαρία. Έχουν τέσσερα παιδιά. Στη συνέχεια ονόμασε το καθένα από τα τέσσερα παιδιά και έδωσε την ηλικία του καθενός. Ο ηλικιωμένος γιατρός συνέχισε: "Ζει σε ένα νοικιασμένο σπίτι περίπου τρία τετράγωνα από εδώ στη Σάντα Άνα. Ήρθαν από το Μεξικό πριν από πέντε χρόνια. Το όνομά του είναι Κάρλος", επανέλαβε. Στη συνέχεια είπε: 'Την επόμενη εβδομάδα θα ήθελα να μου πείτε κάτι για τον Κάρλος που δεν γνωρίζω ήδη, εντάξει; Τώρα, ας πάμε να ελέγξουμε τους υπόλοιπους ασθενείς.
Η νοσηλεύτρια έμεινε έκπληκτη: "Θυμάμαι να στέκομαι εκεί και να γράφω τις νοσηλευτικές μου σημειώσεις, εμβρόντητη και να σκέφτομαι: μόλις έγινα μάρτυρας μιας εντυπωσιακής ηγεσίας.
Μερικές φορές αυτός ο ανθρώπινος τόνος μπορεί να χαθεί από τα μάτια μας όταν σκεφτόμαστε την εργασία από την οπτική γωνία του ανταγωνισμού με άλλες εταιρείες για περισσότερα κέρδη αντί να σκεφτόμαστε την εξυπηρέτηση των ανθρώπων με φροντίδα και προσοχή, με αγάπη. Προφανώς, οι εταιρείες δεν μπορούν επίσης να χάσουν από τα μάτια τους τη στρατηγική και το κέρδος, το οποίο αποτελεί ένδειξη ποιοτικών υπηρεσιών που παρέχονται με υπευθυνότητα και αποτελεσματικότητα. Αλλά εξίσου σημαντικό με τα οικονομικά αποτελέσματα, αν όχι περισσότερο, είναι η εξυπηρέτηση με αγάπη για την εργασία και αγάπη για τους ανθρώπους.
"Για έναν χριστιανό, αυτές οι προοπτικές διευρύνονται και διευρύνονται. Διότι η εργασία εμφανίζεται ως συμμετοχή στο δημιουργικό έργο του Θεού, ο οποίος, όταν δημιούργησε τον άνθρωπο, τον ευλόγησε λέγοντάς του: "Να είστε καρποφόροι και να πληθύνεστε και να αναπληρώνετε τη γη και να την υποτάσσετε, και να κυριαρχείτε πάνω στα ψάρια της θάλασσας και πάνω στα πουλιά του αέρα και πάνω σε κάθε ζωντανό πλάσμα που κινείται πάνω στη γη" (Γεν. Ι, 28). Διότι, επιπλέον, έχοντας αναληφθεί από τον Χριστό, η εργασία μας παρουσιάζεται ως μια λυτρωτική και λυτρωτική πραγματικότητα: δεν είναι μόνο η σφαίρα στην οποία ζει ο άνθρωπος, αλλά και το μέσο και η οδός της αγιότητας, μια αγιαστική και αγιαστική πραγματικότητα" (Άγιος Ζωζεμαρίας, Ο Χριστός περνάει, αρ. 47).
Τι σημαίνει να αγιάζουμε την εργασία; Ο αγιασμός της εργασίας, με την αντικειμενική, εξωτερική, δομική έννοια (π.χ. χρηματοοικονομική ή λογιστική), είναι άρρηκτα συνδεδεμένος όχι μόνο με τον αγιασμό με την εργασία (στην καθημερινότητα, μέσω της συγκεκριμένης προσπάθειας για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων και την εξυπηρέτηση ορισμένων ανθρώπων), αλλά και με τον αγιασμό του εαυτού μας στην εργασία (αύξηση της αγάπης), η οποία είναι η αναγκαία και άμεση συνέπεια του αγιασμού της εργασίας στην υποκειμενική της πλευρά (ως πράξη του προσώπου).
Βέβαια, η αγιασμένη υποκειμενική εργασία μπορεί να συμβάλει στον αγιασμό του κόσμου στο βαθμό που συμβάλλει στην εγκαθίδρυση φυσικά αποτελεσματικών και δίκαιων κοινωνικών, οικονομικών κ.λπ. δομών, η οποία αποτελεί απαραίτητο μέρος της θεόσταλτης τάξης αυτών των δομών. Σκεφτείτε εδώ, για παράδειγμα, τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. Ωστόσο, μόνο ένα αγιασμένο και επομένως αγιαστικό υποκειμενικό έργο εκείνων που το επιτελούν μπορεί αναγκαστικά να συνεργαστεί όχι μόνο στη διαμόρφωση ενός δίκαιου κόσμου, αλλά και στην ενημέρωσή του με τη φιλανθρωπία του Χριστού, στον αγιασμό του. Φυσικά, αυτός ο αγιασμός του κόσμου εκ των έσω απαιτεί όχι έναν αλλά πολλούς ανθρώπους που αγιάζουν το έργο τους και αγιάζουν τον εαυτό τους στο έργο τους σε όλα τα επαγγέλματα.
Ο Άγιος Ιωσήμαριος το είπε ήδη όταν είπε ότι οι δρόμοι της γης έχουν ανοίξει και χρειάζονται πολλοί άνδρες και γυναίκες που θέλουν να περπατήσουν αυτούς τους δρόμους για να ανυψώσουν τον κόσμο από μέσα, όχι μέσα από οργανωμένες και ενδεχομένως ιδεολογικές εκστρατείες, που μπορεί να είναι πολωτικές, αλλά μέσα από την εσωτερική ανάπτυξη του καθενός στον τόπο του, ανοιχτός στους ανθρώπους γύρω του και έτσι να υποδεχτεί τη χάρη του Θεού που θέλει να διαδώσει την πίστη, την ελπίδα και τη φιλανθρωπία γύρω μας.
Ας εξετάσουμε δύο θεμελιώδεις πτυχές που συνδέονται ουσιαστικά μεταξύ τους και στις οποίες επέμεινε ο Ιδρυτής του Opus Dei σε αμέτρητες περιπτώσεις. Πρώτον, είναι σαφές ότι η υπερφυσική διάσταση της εργασίας δεν είναι κάτι που αντιπαραβάλλεται στη φυσική ανθρώπινη διάστασή της: η τάξη της Λύτρωσης δεν προσθέτει κάτι ξένο σε αυτό που η εργασία είναι από μόνη της στην τάξη της Δημιουργίας- είναι η ίδια η πραγματικότητα της ανθρώπινης εργασίας που ανυψώνεται στην τάξη της χάρης- ο αγιασμός της εργασίας δεν είναι "να κάνεις κάτι ιερό" ενώ εργάζεσαι (όπως το να ραντίζεις το γραφείο με σταγόνες αγιασμού), αλλά ακριβώς να κάνεις την ίδια την εργασία αγία. Η δεύτερη πτυχή, αδιαχώριστη και, κατά μία έννοια, συνέπεια της προηγούμενης, είναι ότι η αγιασμένη εργασία είναι αγιαστική: ο άνθρωπος όχι μόνο μπορεί και πρέπει να αγιάζει τον εαυτό του και να συνεργάζεται στον αγιασμό των άλλων και του κόσμου ενώ εργάζεται, αλλά ακριβώς μέσω της εργασίας του, κάνοντάς την ανθρώπινα καλά, υπηρετεί τους ανθρώπους από αγάπη προς τον Θεό.
Αυτό είναι το χριστιανικό μονοπάτι που πρέπει να συμβάλλει μέσω της εργασίας στην παγκόσμια ειρήνη, την κοινωνική δικαιοσύνη, τη βιωσιμότητα και την προετοιμασία του κόσμου για να δεχτεί τον Θεό. Όπως εξήγησε ο Άγιος Ζωσιμάριας, υπάρχει μια αναγκαία σχέση μεταξύ του αγιασμού της επαγγελματικής εργασίας και της συμφιλίωσης του κόσμου με τον Θεό: "Να ενώσουμε την επαγγελματική εργασία με τον ασκητικό αγώνα και την ενατένιση -κάτι που μπορεί να φαίνεται αδύνατο, αλλά που είναι απαραίτητο για να συμβάλουμε στη συμφιλίωση του κόσμου με τον Θεό- και να μετατρέψουμε αυτή τη συνηθισμένη εργασία σε μέσο προσωπικού αγιασμού και αποστολής. Δεν είναι αυτό ένα ευγενές και μεγάλο ιδανικό, για το οποίο αξίζει να δώσει κανείς τη ζωή του;" (Άγιος Ζωσιμάριας, Οδηγία, 19 Μαρτίου 1934, αρ. 33).
Ζήστε αυτό το ευγενές και μεγάλο ιδανικό στη δουλειά σας, όποια κι αν είναι αυτή. Να έχετε πάντα αυτή την προοπτική να υπηρετείτε την κοινωνία, "Ένας κόσμος που πρέπει να αλλάξει", όπως λέτε στη διαφήμισή σας. Μου αρέσει να βλέπω ότι στο σκοπό σας μιλάτε για ηγεσία που είναι καλή για τους ανθρώπους, για τις εταιρείες και επίσης για την κοινωνία. Οι εταιρείες μπορούν να κάνουν πολύ καλό για την κοινωνία, αν και είναι επίσης αλήθεια ότι δεν μπορούν να επιτευχθούν όλα όσα χρειάζεται η κοινωνία μέσω των εταιρειών, καθώς περιορίζονται από την ανάγκη να προσφέρουν μια περιορισμένη και συγκεκριμένη υπηρεσία και να παράγουν κέρδη, κάτι που αποτελεί μέρος του σκοπού τους. Χρειάζονται επίσης υπεύθυνα κράτη, κοινότητες και οικογένειες. Κατά τη διαμόρφωσή σας, λοιπόν, προσπαθήστε να προσεγγίσετε ολόκληρο τον άνθρωπο, και στην πνευματική του διάσταση, ώστε από αυτά τα καλά διαμορφωμένα πρόσωπα να μπορέσουμε να συμβάλουμε στην εξυπηρέτηση της κοινωνίας, επίσης σε όλες τις διαστάσεις της. Αυτός είναι ο μακρινός καρπός του αγιασμού του έργου σας που γίνεται καλά από αγάπη.
Για να μεταμορφώσουμε τον κόσμο πρέπει να ξεκινήσουμε από τους εαυτούς μας και να κάνουμε χώρο για τον Θεό στη ζωή μας. Η εργασία είναι ένας από τους χώρους όπου ο Θεός θέλει να είναι παρών στη ζωή και τα κίνητρά μας. Υπάρχουν μερικά γνωστά λόγια του Ιδρυτή του Opus Dei που περιέχουν μια πολύ σύντομη και ουσιαστική οριοθέτηση της έννοιας της αγιασμένης εργασίας, με τη μορφή πρακτικής συμβουλής: "Δώστε ένα υπερφυσικό κίνητρο στη συνηθισμένη επαγγελματική σας εργασία, και θα έχετε αγιασμένη εργασία" (St. Josemaría, The Way, αρ. 359). Δεν πρόκειται για το να κάνουμε διαφορετικά πράγματα, όπως το να εργαζόμαστε σε μη κερδοσκοπικές φιλανθρωπικές οργανώσεις, αλλά για το να κάνουμε τα ίδια παλιά πράγματα με διαφορετικό τρόπο, με ένα υπερφυσικό κίνητρο που μας παρακινεί να καταβάλλουμε περισσότερη προσπάθεια και περισσότερη αγάπη.
Δηλαδή, η δραστηριότητα της εργασίας γίνεται ιερή όταν γίνεται για ένα υπερφυσικό κίνητρο. Αλλά αυτή η διαβεβαίωση δεν πρέπει να κατανοηθεί ως ένα είδος "ηθικής των προθέσεων και μόνο"- δεν πρόκειται, με κλασικούς όρους, για την απόδοση υπεροχής στο finis operantis ως ανεξάρτητο από το finis operisΗ ΕΕ θα στερηθεί τη σημασία της. Το finis operantis είναι το κίνητρο του εργαζομένου, το οποίο μπορεί να υποκινείται από διάφορους λόγους - εξωγενείς, ενδογενείς ή υπερβατικούς, όπως θα έλεγε ο Juan Antonio Pérez López. Το finis operis είναι το τι προσπαθεί να επιτύχει η δραστηριότητα, που μπορεί να είναι η εξυπηρέτηση του πελάτη, η ολοκλήρωση μιας έκθεσης, η επίτευξη ενός στόχου. Για να υπηρετήσουμε αποτελεσματικά με την εργασία μας δεν αρκεί να έχουμε καλές προθέσεις, αλλά να καταλήξουμε σε συγκεκριμένα γεγονότα. Να υπηρετούμε, να υπηρετούμε, όπως έλεγε ο Άγιος Ιωσήμαριος.
Η υπερφυσική τάξη προϋποθέτει και ανυψώνει αυτή την ανθρώπινη πραγματικότητα, έτσι ώστε το έργο να είναι άγιο αν "γεννιέται από την αγάπη, εκδηλώνει την αγάπη, διατάσσεται στην αγάπη" και αν αυτή η αγάπη είναι εκείνη "η αγάπη του Θεού που έχει χυθεί στις καρδιές μας μέσω του Αγίου Πνεύματος που μας δόθηκε" (Ρωμ 5:5). Όταν ζούμε αυτή την ενότητα της ζωής για την οποία τόσο πολύ μίλησε ο Άγιος Ζωζεμαρίας, αυτή η αγάπη του Θεού χύνεται σε όλες τις δραστηριότητες της εργασίας μας: αναφορές, κλήσεις, μικρές λεπτομέρειες που τελειώνουν με αγάπη. Το finis operantis διαπερνά και πληροφορεί από μέσα το finis operis όλες τις πράξεις μας.
Η εργασία είναι ιερή, είναι αγιασμένη, όταν διέπεται και ενημερώνεται από την αγάπη του Θεού για τον Θεό και τους άλλους. Αυτή είναι η ουσία εκείνου του "υπερφυσικού κινήτρου" που αρκεί για να αγιάσει την εργασία- και είναι ακόμη καλύτερο να κατανοήσουμε ότι αυτή η "πρόθεση" τείνει καθαυτή στην ανθρώπινη τελειότητα του ίδιου του έργου: "Δεν μπορούμε να προσφέρουμε στον Κύριο κάτι που, μέσα στα φτωχά ανθρώπινα όρια, δεν είναι τέλειο, χωρίς ψεγάδι, εκτελεσμένο με προσοχή στην παραμικρή λεπτομέρεια: ο Θεός δεν δέχεται κακοτεχνίες. Δεν πρέπει να προσφέρετε τίποτα ελαττωματικό, μας προτρέπει η Αγία Γραφή, γιατί δεν θα ήταν άξιο γι' Αυτόν (Λευιτ. XXII, 20). Επομένως, το έργο του καθενός μας, το έργο εκείνο που καταλαμβάνει τις ημέρες και τις ενέργειές μας, πρέπει να είναι μια άξια προσφορά στον Δημιουργό, operatio Dei, έργο του Θεού και για τον Θεό: με μια λέξη, ένα ολοκληρωμένο, άψογο έργο" (Άγιος Ζωζεμαρίας, Φίλοι του Θεού, αρ. 55: πρβλ. αρ. 58 και 62).
Αλλά δεν πρέπει να συγχέουμε την εργασία με την τελειότητα με την τελειομανία που μπορεί να προέλθει από την υπερηφάνεια και την έλλειψη τάξης. Πρέπει να εργαζόμαστε καλά μέσα στα πλαίσια της λογικής, γνωρίζοντας ότι έχουμε πολλές ασχολίες που απαιτούν την προσοχή μας, στις οποίες πρέπει επίσης να φέρουμε την αγάπη του Θεού.
Το αγιασμένο έργο δεν είναι μόνο έργο από τον Θεό και για τον Θεό, αλλά είναι συγχρόνως και κατ' ανάγκη έργο του Θεού, διότι ο Θεός είναι αυτός που αγιάζει- είναι Αυτός που αγαπά πρώτος και καθιστά δυνατή την αγάπη μας μέσω του Αγίου Πνεύματος, του οποίου η φιλανθρωπία μας είναι συμμετοχή. Για να μπορέσει ο Θεός να εργαστεί μέσα μας και μέσα από το έργο μας (ώστε το έργο μας να είναι opus Dei) πρέπει να ανοίγουμε χώρους στην ημέρα μας για τον Θεό, χώρους για προσευχή και ακρόαση - στο σπίτι, στο γραφείο, στο δρόμο, στην εκκλησία - για να επιτύχουμε αυτή την ενότητα με τον Θεό που επιτρέπει στον Θεό να εισέλθει σε όλες μας τις πράξεις.
Έχετε έναν σπουδαίο σκοπό μπροστά σας, να εκπαιδεύσετε επιχειρηματικούς ηγέτες που θα δημιουργήσουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο πολλοί άλλοι θα εργαστούν και θα αναπτυχθούν ως άνθρωποι μέσω της εργασίας τους. Είναι μεγάλη ευθύνη να προετοιμάζετε ανθρώπους με τέτοια ευθύνη.
Συχνά δεν έχουν σαφείς συνταγές για το πώς να ερμηνεύσουν ένα πρόβλημα ή να επιλύσουν μια κατάσταση. Γενικά, η διοικητική εργασία περιλαμβάνει ένα σύνολο δραστηριοτήτων, όπως η πρόβλεψη, η οργάνωση, ο συντονισμός και ο έλεγχος της εξέλιξης και των αποτελεσμάτων της δραστηριότητας ενός οργανισμού. Μπροστά σε μια τόσο σύνθετη και μεταβλητή πραγματικότητα, είναι κατανοητό ότι, όταν διατυπώνονται θεωρίες σχετικά με τη φύση ή αναλύεται η πρακτική της διευθυντικής εργασίας, προκύπτουν περισσότερο ή λιγότερο διαφορετικές ερμηνείες (βλ. για παράδειγμα, G. Scalzo και S. García Álvarez, El Management como práctica: una aproximación a la naturaleza del trabajo directivo, στο "Empresa y humanismo", XXI (2018) σ. 95-118). Επομένως, η εκπαίδευση ενός διευθυντή δεν απαιτεί μόνο την απομνημόνευση αρχών ή τη συλλογή εργαλείων μάρκετινγκ, χρηματοοικονομικών, στρατηγικής ή λογιστικής, αλλά και την επίτευξη μιας συνετής κατανόησης που συνήθως αποκτάται μόνο με μια μακρά και καλά αφομοιωμένη εμπειρία.
Η ευθύνη ενός διευθυντή απαιτεί την άσκηση σύνεσης, η οποία είναι η αρετή που χαρακτηρίζει περισσότερο το διευθυντικό έργο. Μου θυμίζει μια γνωστή δήλωση του Αγίου Θωμά του Ακινάτη: "ας μας διδάξουν οι σοφοί, ας προσευχηθούν για μας οι άγιοι, ας μας κυβερνήσουν οι συνετοί". Μέσα από τις συνεδρίες σας που χρησιμοποιούν τη μέθοδο των περιπτώσεων, οι μαθητές σας μαθαίνουν να ασκούν σύνεση, να θέτουν στον εαυτό τους τα βασικά ερωτήματα, να εμβαθύνουν στα επιχειρήματα, να κατανοούν τις απόψεις των άλλων χωρίς προκαταλήψεις και να αλλάζουν γνώμη. Στη γενικότερη έκφρασή της, η συνετή δράση απαιτεί επαρκή γνώση του παρελθόντος (τα προηγούμενα των ζητημάτων), προσοχή στις περιστάσεις που περιβάλλουν το παρόν ζήτημα και πρόβλεψη των μελλοντικών επιπτώσεων των πιθανών αποφάσεων.
"Η φρόνηση, εκτός του ότι είναι η τελειοποιητική συνήθεια αυτού του είδους δραστηριότητας (πράξης), είναι η μόνη διανοητική αρετή της οποίας το αντικείμενο είναι ηθικό, δηλαδή λειτουργεί ως ένα είδος "γέφυρας" μεταξύ των δύο διαστάσεων που μας επιτρέπει να συμφιλιώσουμε τη σκέψη με την πράξη. Ως ηθική συνήθεια, τελειοποιεί εγγενώς τον πράκτορα, δηλαδή ... το είδος του προσώπου που γίνεται κανείς κατευθύνοντας" (G. Scalzo και S. García Álvarez, ό.π., σ. 112). Με την άσκηση συνετής ηγεσίας, οι συμμετέχοντες στα προγράμματά σας θα αναπτυχθούν ως άτομα ηθικά και πνευματικά και θα είναι σε θέση να δημιουργήσουν περιβάλλοντα μέσα στα οποία θα αναπτυχθούν και άλλοι, συμβάλλοντας έτσι στη βελτίωση της κοινωνίας.
Άλλα χαρακτηριστικά μιας καλής διευθυντικής θέσης, μου φαίνεται ότι είναι το άνοιγμα και η ευελιξία. Ανοιχτό πνεύμα, για να μαθαίνεις από την εμπειρία και τη μελέτη. Ανοιχτότητα, για να κατανοηθούν οι αλλαγές που απαιτούνται σε νέες εποχές. Ανοιχτότητα να καλωσορίζεις και να εκτιμάς τις προτάσεις ή τις εξηγήσεις των άλλων, χωρίς να βιάζεσαι ή να παραδέχεσαι προκαταλήψεις.
Να ξέρετε πώς να ακούτε. Ανοιχτότητα για να μην αποκόπτει αυθαίρετα πρωτοβουλίες, αλλά να τις προωθεί και να τις διοχετεύει. Ανοιχτότητα να αντιλαμβάνεται και να αποδέχεται τις ευκαιρίες για αλλαγή- ειδικότερα, ανοιχτό μυαλό να αλλάζει κανείς γνώμη: όπως έλεγε ο Άγιος Ζοζεμαρία, "δεν είμαστε σαν τα ποτάμια που δεν μπορούν να γυρίσουν πίσω". Τέλος, το άνοιγμα της καρδιάς, για να κατανοήσουμε και να αγαπήσουμε τους άλλους. Αυτό το άνοιγμα μας οδηγεί στο να αποδεχόμαστε τους άλλους όπως είναι, χωρίς να κρίνουμε και χωρίς να παρασυρόμαστε από προκαταλήψεις, και ταυτόχρονα μπορούμε να τους προκαλούμε να γίνουν καλύτεροι. Πρόκειται για το να γίνουμε γέφυρα και για τους ανθρώπους που σκέφτονται διαφορετικά. Μπορείτε να συνεργαστείτε πολύ καλά με ανθρώπους με άλλη πίστη ή χωρίς πίστη, και που ακολουθούν τρόπους ζωής που μπορεί να σας σοκάρουν, ανθρώπους που πάντα, ή σχεδόν πάντα, έχουν ένα καλό υπόβαθρο πάνω στο οποίο μπορείτε να χτίσετε μια φιλία και ένα κοινό έργο μέσα στην εταιρεία.
Όσον αφορά την ευελιξία, είναι προφανές ότι αντιτίθεται στην ακαμψία, αλλά δεν αντιτίθεται στη δύναμη. Είναι η ικανότητα να δέχεστε και να αποφασίζετε για αναγκαίες ή επιθυμητές εξαιρέσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, νομίζω ότι είναι επίσης ενδιαφέρον να αναφερθεί η σημασία της προώθησης της εσωτερικής ελευθερίας των εργαζομένων σε όλα τα επαγγελματικά επίπεδα, δίνοντας το λόγο για ό,τι διατάσσεται. Πρέπει να θέλουν να κάνουν καλά τη δουλειά τους για να υπηρετούν καλύτερα. Στο ίδιο πνεύμα, η καλή διοικητική εργασία αποφεύγει τον υπερβολικό έλεγχο και την υπερβολική λεπτομέρεια όταν διατάσσεται κάτι. Η μικροδιαχείριση ως τρόπος διοίκησης δημιουργεί μαριονέτες και όχι ώριμους ανθρώπους με δική τους κρίση. Αξίζει επίσης να αναφερθεί η σημασία της γνώσης του τρόπου ανάθεσης αρμοδιοτήτων ανάλογα με τις συνθήκες των ανθρώπων και του περιβάλλοντος. Μου θυμίζει αυτό που έγραψε ο Άγιος Ζοζεμαρία σε ένα ευρύτερο πλαίσιο: "Τα ίδια μέσα δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν με όλους. Και σε αυτό πρέπει να μιμηθούμε τη συμπεριφορά των μητέρων: η δικαιοσύνη τους είναι να αντιμετωπίζουν άνισα παιδιά άνισα" (Επιστολή 29-IX-1957, αρ. 25). Κάποιοι, οι νεότεροι, χρειάζονται παρακολούθηση και ανατροφοδότηση, ώστε να αποκτήσουν το συντομότερο δυνατό την εμπειρία που χρειάζονται για να κάνουν καλά τη δουλειά τους. Άλλοι, πιο ώριμοι, χρειάζονται καθοδήγηση μέσω της οποίας μαθαίνουν να παίρνουν τις δικές τους αποφάσεις. Και έρχεται κάποια στιγμή που μπορούν να εργαστούν χωρίς καμία παρακολούθηση, επειδή ο διευθυντής μπορεί να τους αναθέσει με πλήρη εμπιστοσύνη και χωρίς ανησυχία. Αλλά και οι δύο χρειάζονται την εμπιστοσύνη, την εγγύτητα και τη φιλία των διευθυντών τους.
Η διοικητική δραστηριότητα απαιτεί συνήθως τη διοχέτευση προς έναν κοινό σκοπό στοιχείων και δράσεων που είναι από μόνα τους ποικίλα. Απαιτείται, επομένως, μια επαρκής ικανότητα σύνθεσης, η οποία, διατηρώντας την προσοχή που διακρίνει τα διάφορα στοιχεία του ζητήματος, καταφέρνει να τα ενώσει σε μια κοινή τελική διάσταση. Σε αυτό το σημείο έρχεται αυτό που πολλοί αποκαλούν σκοπό της επιχείρησης, ο οποίος περιλαμβάνει την προσοχή στα πολλά ενδιαφερόμενα μέρη της, έτσι ώστε η διοικητική δραστηριότητα να ενοποιεί τις προσπάθειες όλων.
Η ιδιαίτερη σημασία της διοικητικής εργασίας έγκειται προφανώς στο γεγονός ότι η αποτελεσματικότητα της εργασίας των άλλων ανθρώπων, η προσωπική τους ανάπτυξη μέσω της εργασίας, καθώς και η κουλτούρα και ο τόνος της εταιρείας εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την εργασία αυτή. Ως εκ τούτου, μια ιδιαίτερη πτυχή της διευθυντικής ευθύνης. Η διευθυντική θέση δεν αποτελεί προνόμιο αλλά υπηρεσία και ευθύνη για τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού πλαισίου για την εργασία των άλλων. Ως εκ τούτου, ένας διευθυντής πρέπει να καλλιεργεί την εσωτερική διάθεση που ωθεί κάποιον να αναλαμβάνει αποφασιστικά τα καθήκοντά του. Εκπαιδεύετε αυτούς τους διευθυντές όχι μόνο μέσω των μαθημάτων και της ομαδικής εργασίας, αλλά και δημιουργώντας έναν τόνο καλής δουλειάς - τους περιποιημένους κήπους, τους καθαρούς πίνακες, τις καλά προετοιμασμένες τάξεις με εντυπωσιακά και σαφή κλεισίματα - και της χαράς και της ανθρώπινης εγγύτητας, της φροντίδας για τους ανθρώπους. Αυτός ο τόνος φιλίας, όπου ο καθένας συνειδητοποιεί ότι έχει πραγματικά σημασία, ότι τον αγαπούν, εξηγεί το άνοιγμα και τη χαρά που βλέπετε στο σχολείο σας και στις συναντήσεις αποφοίτων.
